به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، سومین جلسه از سلسله وبینارهای «روایت‌هایی از ایده‌ها و الگوهای مدیریت کتابخانه‌های عمومی» با ارائه گزارشی از روند طراحی خدمات برای اعضای افغانستانی کتابخانه های عمومی بوسیله معاونت برنامه ریزی،  سخنرانی عبدالمنان شیوای شرق، معین وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان وجو جی مارکز، مدرس دانشگاه پرتلند برگزار شد.

لزوم بازگشت به خواستگاه فرهنگی و تمدنی مشترک

دراین جلسه عبدالمنان شیوای شرق، معین وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان با ابراز خرسندی از حضور در این وبینار طی سخنانی گفت: سخن گفتن در باب «کتاب»، دانایی و خرد گرایی در واقع سخن گفتن از روشنایی افزایی و روشنایی طلبی است و دانایی خود می تواند برطرف کننده تمام تاریکی ها باشد. موضوعی که جناب آقای متولیان در سخنان خود مطرح کردند، در واقع دغدغه مشترک، حس مشترک، مهر و شیفتگی مشترک همه ما نسبت به خرد ورزی و کتاب دوستی است. متاسفانه اوضاع در حال جنگ افغانستان چنین نابهنجاری را پدید آورده است. این آشفتگی که در حدود ۴۲ سال کشور ما را دربرگرفته، افغانستان را دچار یک گسست و انقطاع تاریخی کرده و از تمام معنویت بینش و ذخیره‌گاه‌های معرفتی و تمدنی خود در گذشته دور کرده است.

وی افزود: امروز از فرصت استفاده کردم و به مناسبت عید قربان کتاب «چهار مقاله» عروضی سمرقندی را یک بار مرور کردم. در ۶۵۱ هجری می بینیم که عروضی سمرقندی دراین اثر با نثر بسیار زنده و پویای پارسی، پیشینه‌ای درخشان و الهام بخش از کتابداری و الگوهای مدیریت کتابخانه‌ای در حوزه تمدنی زبان فارسی را در این سرزمین دوست داشتنی یعنی ایران نشان می‌دهد. اما متاسفانه این انقطاع تاریخی و اوضاع نابسامان سیاسی و نظامی که در سرزمین ما پدیدار شد، نه تنها این نابهنجاری را نهادینه و بین ما و گنج های تمدنی ما در تاریخ فاصله ایجاد کرد و هیچ وقت فرصتی برای بازخوانی این روایت‌های پنهان و گنجینه هایی از دست رفته پیش نیامد.

عبدالمنان شیوای شرق با اشاره به سفر خود به ایران در آینده‌ای نزدیک گفت: خوشبختانه در آستانه یک سفر فرهنگی به ایران قرار دارم به منظور امضای یک تفاهمنامه فرهنگی و رسانه‌ای با جمهوری اسلامی ایران که امیدهای زیادی در محتوا و درونمایه این تفاهم نامه وجود دارد و دقیقاً همانگونه که آقای متولیان هم مطرح کردند، در چشم انداز این تفاهم نامه در راستای کارهای مشترک و آرمان های راهبردی مان، درباره بازسازی و بازگشت به ارزش های میهنی و فرهنگی حوزه تمدنی مان رایزنی‌هایی خواهیم داشت.

ظهور طالبان و افراط‌گرایی در افغانستان حاصل دوری از کتاب و دانایی است

معین وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان تصریح کرد: آنچه که مهم است این است که افغانستان بیش از هر چیز دیگر به منظور فائق آمدن بر تمام تیرگیها خود نیازمند کتاب و دانایی است. نبود کتاب و الگوی کتابخانه‌های عمومی در سرزمینی به نام افغانستان باعث شده که این کشور با گذشته های بسیار درخشان و خود، امروز دچار طالبان و افراط گرایی و واپس گرایی شود. سرزمینی که مولانای بلخی در اینجا به دنیا آمده، اینک در تیرگی و پریشان حالی بسر می‌برد و همه این ناشی از نبود کتاب و کتابخانه‌های عمومی است.

وی با اشاره به وضعیت کتابخانه‌ها در افغانستان گفت: افغانستان امروز حتی دارای یک کتابخانه ملی نیست؛ ما هنوز از داشتن یک کتابخانه ملی که به فناوری کتابداری مجهز باشد و نهادی آموزشی پژوهشی در حوزه کتاب شناسی داشته باشد، محروم هستیم؛ کتابخانه‌ای که دانش‌آموختگان عرصه کتابداری در آن فعالیت داشته باشند و بر اساس یک الگوی مدیریتی صحیح فعالیت کند. در افغانستان به استثنای چندین دانشگاه در ولایات و دانشگاه مرکزی کابل، ما تنها یک کتابخانه عمومی داریم که بیش از ۳۰ هزار جلد کتاب در آنجا بایگانی شده و صحن ساختمان آن و تجهیزات آن پاسخگوی نیازهای شهروندان افغانستان نیست. ما نیازمند این هستیم که از الگوهای مدیریت کتابخانه‌های عمومی و تجربیات و پژوهش‌هایی که در حوزه کتابخانه ها در ایران و سایر کشورهای در حال توسعه قرار خلق شده، بهره مند شویم.

شیوای شرق ادامه داد: متاسفانه صنعت چاپ در افغانستان هم به روز نیست؛ همانطور که در بسیاری از بخش ها واپس مانده ایم و جنگ تمام فرصت‌ها را از دست ما گرفته، طالبان و نیروهای افراطی دهشت افکنی فرهنگی و رسانه‌ای را در پیش گرفته اند و تمامی زمینه‌ها برای بهسازی اوضاع فرهنگی ما را گرفته اند. ولی هنوز امید هایی وجود دارد که ما مثل یک شاخه به سمت نور حرکت کنیم و در این مسیرنیازمند این هستیم که از یاری و همراهی فرهیختگان و فرهنگیان ایران بهره‌مند شویم.

اندیشه حضرت سعدی، چراغ راه بازگشت به ریشه‌های تمدنی

شیوای شرق با اشاره به حضور جمعیت افغانستانی‌های مقیم ایران گفت: از نسل جوان ما که در سرزمین خودشان در ایران هستند آگاه هستیم؛ ما هم می‌دانیم که ادبیات مهاجرت و دیار غربت چگونه است؛ اما از دل گنجینه های دوست داشتنی و معنویت آزادمنشانه ایران‌زمین شاعرانی بسیار آزاده پاسخی مهربانانه به این غربت دادند و به این نسل گفتند که شما در غربت نیستید، شما در دیار بیگانه نیستید، بلکه در آغوش یک مهربان در حوزه‌های تمدنی و فرهنگ خودتان هستید. ما مدیون چنین بشردوستی و انساندوستی و مهمان‌نوازی ایران و تمام جهانیان هستیم و به تعبیر ژاک دریدا مدیون این جهان وطنی و جهان بخشایش شما هستیم و یقین دارم که هر نسلی از نوجوانان افغانستانی که در این کتابخانه ها حضور پیدا می‌کنند، نخل پربار و پرثمری برای آینده ما و مایع امید برای همگرایی فرهنگی در این منطقه خواهد بود.

وی با اشاره به برخی از برنامه‌های وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان در حوزه کتاب و کتابخانه گفت: این خواسته ها و برنامه ها نیازمند دست مهربان فرهنگی منطقه و جهان است تا سرزمینی به نام افغانستان در آتش و خاکستر نابخردی و افراطیت قربانی نشود و ما با افزون کردن یک کتاب، با آفرینش و پدیدار کردن یک اثر هنری و فرهنگی و با گشودن دریچه یک کتابخانه عمومی با ارائه الگوی مدیریت کتابخانه عمومی، می توانیم برای ۱۰۰ سال دیگر افراطیت و دهشت افکنی را از سرزمین مان دور کنیم و این سرزمین را از این مصیبت رهایی و بخشیم و به رستگاری و شکوفایی برسیم.

معین وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان گفت: دریچه ای که از فرهنگ در ایران گشوده شده است و آفتابی که طلب کرده است لب بام ایرانیان نیست، بلکه لب بام تمام بشریت است؛ همان گونه که به تعبیر حضرت سعدی بنی آدم از یک جوهر هستند و از درد یکدیگر آگاه هستند و در برابر درد یکدیگر بی تفاوت نیستند. برگزاری چنین برنامه هایی ناشی از این اندیشه تابناک و درخشان شما است که ریشه در تفکرات حکیمی دوست داشتنی چون حضرت سعدی است.

نیاز افغانستان به دریافت الگوهای مدیریت کتابخانه‌های عمومی

شیوای شرق یادآور شد: من همیشه با مقامات و دوستان ایرانی که صحبت می‌کنم، عنوان می‌کنم که هرچقدر کتاب که می توانید برای ما بیاورید، چراکه به تعداد این کتاب‌ها چراغی را برای ما فروزان می‌کنید. ما باید برای خانه های افغانستانی‌ها کتاب ببریم. افغانستان واقعاً در فقر فرهنگی بسر می‌برد. همانگونه که دکتر شریعتی گفته بود «فقر واقعی نخواندن کتاب است و غبارهای افتاده بالای کتاب‌ها در رواق های بلند» اما متأسفانه ما کتابی افتاده در رواق هم نداریم که غباری بر آن بنشیند.

وی تاکید کرد: ما باورمندیم که الگوهای مدیریت کتابخانه‌های عمومی شما برای ما به مثابه یک دریای لبریز از روشنایی و برکت است. بر این اساس بسیار علاقه‌مند هستیم که الگوهای مدیریت کتابخانه های عمومی ایران به عنوان یک تجربه،طی یک دیدار در قالب  تفاهمنامه و یا گفتگوی آموزشی به افغانستان انتقال پیدا کند و ما از دانایی های مدرن و جدید و پسامدرنیته کتابداری و کتاب‌شناسی شما در راستای شکل دهی کتابخانه های عمومی در افغانستان استفاده کنیم.